Cây bàng là một loại cây quen thuộc với người dân Việt Nam, thường được trồng nhiều ở khuôn viên trường học, sân vườn,… Ngoài công dụng cung cấp bóng mát ra, cây bàng còn có nhiều công dụng khác đối với sức khỏe. Cùng Vườn Cây Cảnh khám phá những đặc điểm, lợi ích cũng như cách trồng và cách chăm sóc cây bàng đúng cách qua bài viết bên dưới nhé.

Cây bàng là gì?

Cây bàng (Terminalia catappa) là một loại cây thân gỗ lớn thuộc họ trâm bầu, phát triển chủ yếu ở vùng nhiệt đới. Cây có thể cao đến 35m, với tán lá thẳng mọc đối xứng trên các cành ngang, tạo thành hình dáng như cái bát trải rộng khi cây già. Gỗ bàng có chất lượng tốt, màu đỏ, rắn chắc và chống thấm nước, thích hợp cho việc khai thác gỗ.

Với chất gỗ chắc chắn và khả năng chống thấm nước, cây bàng thường được khai thác để sử dụng trong các công trình xây dựng. Tuy nhiên, nó cũng được trồng phổ biến làm cây cảnh tại các khu vực nhiệt đới như Việt Nam, nhờ vào tán lá rộng lớn mang lại bóng mát.

Lá của cây bàng có hình trứng, màu xanh sẫm, bóng, thường rụng vào mùa khô sau khi chuyển sang màu nâu vàng hoặc đỏ. Hoa bàng nở vào mùa hạ, màu trắng hơi xanh, đường kính khoảng 1cm. Quả của cây bàng là loại quả hạnh, có một hạt, dài khoảng 5-7cm, khi chín có màu đỏ và vị hơi chua.

Bàng có những loại nào?

Cây bàng có rất nhiều loại, dưới đây là thông tin về 7 loại bàng được trồng phổ biến ở Việt Nam.

Cây bàng Singapore

Cây bàng Singapore, tên khoa học là Ficus Lyata, là một loại bàng phổ biến và được ưa chuộng để trồng trong nhà. Bàng Singapore có kích thước nhỏ từ 40cm đến 2m, tuy nhiên lá của nó lại có kích thước khá lớn, có hình dạng bầu tròn và màu xanh sẫm, giống như lá bàng thông thường.

Cây bàng Singapore phát triển tốt trong điều kiện khí hậu của Việt Nam và có tác dụng thanh lọc không khí, là lựa chọn lý tưởng cho những người yêu cây cảnh.

Cây bàng đài loan

Cây bàng đài loan được ưa chuộng vì các tán lá nhỏ đẹp và mọc chếch lên vừa đủ. Loại cây này là lựa chọn phổ biến cho công trình vì không tốn nhiều diện tích. Đặc biệt, khi còn non, nó thích hợp để trồng trong nhà làm cảnh. Lá của cây bàng đài loan thuôn dài, ít hoa và có quả nhỏ hơn so với bàng thông thường, giúp việc quét dọn dễ dàng hơn.

Cây bàng biển

Cây bàng biển, hay còn được biết đến với tên gọi cây bồng bồng, có tên khoa học là Calotropis gigantea. Cây này có kích thước nhỏ từ 4-6m, hoa thường có màu xám trắng hoặc đốm hồng.

Lá và hoa của cây bàng biển rất đẹp nên nó được trồng phổ biến ở các tỉnh ven biển và tại các công trình công cộng ở Việt Nam. Trong y học cổ truyền, cây bàng biển được sử dụng làm thuốc chữa ho, trừ đờm, tiêu độc hiệu quả.

Cây bàng vuông

Cây bàng vuông, hay còn gọi là bàng bí, chiếc bàng hoặc thuốc độc biển, tên khoa học là Barringtonia asiatica. Là loại cây thân gỗ, có kích thước nhỏ và vừa, cao từ 7 – 25m, cây bàng vuông được trồng nhiều ở các rừng đước của Malaysia và các vùng ngập nước khác.

Toàn thân của cây này chứa độc tố và cả chất saponin, một trong những thành phần hóa học của các loại thảo mộc tốt cho sức khỏe. Một số nơi sử dụng hạt của cây này để đánh bắt cá, sau khi đã xử lý để loại bỏ hết độc tố, vì vậy mà nó được gọi là thuốc độc biển.

Cây bàng lá đỏ

Mùa thu ở Hà Nội thường được gắn liền với hình ảnh của cây bàng lá đỏ. Cây bàng lá đỏ có kích thước lớn, cao từ 30 đến 40m, lá to, vào màu mưa, những giọt nước mưa rơi xuống chạm vào lá, tạo nên một âm thanh lộp độp rất độc đáo. Lá của cây vẫn giữ màu xanh sẫm và các đặc điểm chung của loài bàng thông thường.

Trong mùa rụng lá, cây chuyển sang màu đỏ rực nhờ các sắc tố trong lá cây, tạo nên cảnh quan đẹp mắt. Cây bàng lá đỏ được ưa chuộng làm cây cảnh ở Việt Nam, được trồng nhiều ở Hà Nội và Hội An tạo nên một cảnh quan tuyệt đẹp cho hai thành phố này.

Cây bàng Nhật

Cây bàng Nhật có kích thước nhỏ, chỉ cao khoảng 30 đến 40cm, phân nhánh nhiều. Đặc điểm nổi bật của nó là lá hình trái tim giống như quạt ba tiêu, với sắc xanh trắng xen kẽ nhìn rất đẹp và dịu mắt. Cây này rất được yêu thích để trang trí nội thất.

Cây bàng cẩm thạch

Cây bàng cẩm thạch có nguồn gốc từ châu Mỹ, được trồng rộng rãi trên thế giới vì vẻ đẹp độc đáo của nó. Cây cao từ 10-20m, lá nhỏ dài từ 2-5cm, với màu xanh xám lốm đốm kết hợp với màu trắng kem, tạo nên vẻ đẹp giống như tác phẩm nghệ thuật từ cẩm thạch. Ngoài ra, cây bàng cẩm thạch còn có loại màu xanh viền trắng hồng rất đẹp mắt.

Cây bàng cẩm thạch nhỏ thường được sử dụng làm cảnh, trồng tại công viên và vỉa hè để tạo ra một không gian màu cẩm thạch độc đáo và lôi cuốn.

Công dụng của cây bàng

Công dụng của quả bàng

Quả bàng là loại quả hạch, có một lớp vỏ cứng bên trong bao bọc phần nhân màu trắng. Quả bàng có màu xanh khi còn non, rồi chuyển sang màu nâu đỏ và thành màu vàng khi đã chín. Phần thịt của quả có vị chua, nhân bên trong hạt ngọt và chứa nhiều tinh dầu.

Quả bàng thường được thu hái, phơi khô và đập bỏ phần vỏ cứng lấy nhân bên trong để chế biến thành mứt. Nhân hạt bàng chứa nhiều khoáng chất cần thiết cho cơ thể như kali, canxi, magiê, natri.

Hạt bàng được dùng để hồi phục và điều hòa chức năng sinh sản ở nam giới, cũng như điều trị xuất tinh sớm và loãng tinh dịch. Ngoài ra, quả bàng còn được sử dụng trong điều trị say tàu xe, bệnh hủi và giảm buồn nôn khi đi tàu xe.

Công dụng của lá bàng

Lá bàng chứa nhiều hoạt chất như tanin, saponin và có màu xanh khi tươi, ngả sang màu nâu đỏ và màu vàng khi già. Cả lá tươi và lá chín rụng đều được sử dụng trong y học với nhiều cách trị liệu và công dụng khác nhau như:

• Uống nước lá bàng tươi phơi khô để điều trị tiêu chảy, chứng bí mồ hôi và bệnh ghẻ.
• Nước ép lá bàng non cũng được dùng để giảm ghẻ ngứa, các vấn đề về da, nhức đầu và đau bụng.
• Bột búp bàng non phơi khô, rắc lên người để điều trị bệnh ghẻ, sâu quảng.
• Xào lá bàng tươi để đắp lên chỗ đau nhức giúp giảm đau.
• Lá bàng chín rụng có màu nâu đỏ được sử dụng trong điều trị các bệnh về gan và trừ giun.
• Chiết xuất từ lá bàng cũng được phát hiện có tác dụng kiểm soát diễn biến bệnh hồng cầu lưỡi liềm.
• Nhựa của lá bàng non kết hợp với dầu từ nhân hạt bàng được sử dụng để điều trị bệnh hủi.
• Một nghiên cứu cũng cho thấy chiết xuất methanolic từ lá bàng có tác dụng chống ung thư hạch bạch huyết ở chuột bạch tạng.
• Ngoài ra, tại Nigeria, lá bàng kết hợp với dầu cọ là một dược liệu để điều trị bệnh viêm Amidan.

Vỏ và thân cây bàng có công dụng gì?

Vỏ cây bàng được sử dụng để điều trị đau ốm, cơn giận bộc phát không thể kiểm soát, bệnh kiết lỵ. Ngoài ra, uống nước vỏ cây bàng phơi khô là cách hiệu quả để điều trị bệnh lậu, đau dạ dày, chuột rút, tiểu đường, giúp lợi tiểu, cải thiện khả năng co bóp của tim và chữa đau đầu.

Nên trồng cây bàng ở đâu?

Nếu bạn muốn trồng cây bàng để tạo không gian xanh mát, hãy chọn một vị trí nơi mặt trời chiếu sáng đầy đủ vì cây này bàng thích ánh nắng. Đồng thời, cần chọn một khu đất rộng rãi để cây có không gian phát triển thoải mái, tránh xa tường nhà và những loại cây khác xung quanh để tránh làm hỏng hoặc làm mất thẩm mỹ của cây, cho cành, tán và rễ cây được phát triển hết mức.

Khi chăm sóc cây, bạn đừng quên thường xuyên cắt tỉa cành cây và tán lá, để cây không trở nên quá rậm rạp, ảnh hưởng tới không gian và vận khí của ngôi nhà. Đồng thời, hãy tránh trồng cây ở lối đi hay trước cửa nhà, thay vào đó, bạn hãy chọn vị trí thông thoáng để không gây cản trở cho việc đi lại và để luồng khí lưu thông dễ dàng, mang lại may mắn và sự thuận lợi cho gia chủ.

Cách trồng cây bàng

Phương pháp trồng cây bàng bằng hạt là phương pháp được sử dụng nhiều nhất. Do số lượng trái bàng chín và rụng khá nhiều nên việc thu hoạch cũng rất dễ dàng.

Để nhân giống cây bàng, bạn chỉ cần vùi quả bàng vào đất ẩm là hạt có thể nảy mầm sau vài ngày. Thời gian thích hợp nhất để nhân giống cây bàng là vào mùa xuân hoặc đầu mùa mưa khi đó đất có nhiều độ ẩm. Đất trồng cây bàng cần đủ dinh dưỡng, có thể sử dụng các loại phân hữu cơ như xơ dừa, mùn cưa để đất không bị bạc màu và tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của cây.

Cách chăm sóc cây

Chăm sóc cây bàng đòi hỏi việc tưới nước đều mỗi ngày, khoảng một đến hai lần để đảm bảo rễ cây dễ dàng ăn sâu vào đất. Tuy nhiên, tránh tưới nước khi trời đang nắng vì sẽ làm chết cây. Cây bàng cần ánh sáng, vì vậy hãy trồng ở vị trí có không gian rộng và tránh những nơi có nhiều bóng râm.

Trong mùa đông, cần giảm lượng nước tưới vì cây thoát nước ít. Đặc biệt, trước mùa bão, cần cắt tỉa cành lá để đảm bảo an toàn cho cây trước các cơn gió mạnh có thể làm đổ hoặc gãy cành. Để phòng tránh bệnh sâu, hãy sử dụng thuốc trừ sâu phù hợp phun cho cây vào mùa thay lá hàng năm.

Cây bàng là loại cây được trồng rất nhiều ở Việt Nam với đa dạng chủng loại, tuy cây bàng rất dễ trồng, nhưng bạn cũng cần chăm sóc, cắt tỉa cây thường xuyên để cây luôn phát triển tốt và giữ được hình dáng đẹp.

Truy cập ngay trang web Vườn Cây Cảnh để tìm hiểu thêm về các loại cây cảnh và các dụng cụ cần thiết để chăm sóc sân vườn như máy cắt cỏ, máy cắt cành, máy cưa xích với công nghệ pin hiện đại. Ngoài ra, Vườn Cây Cảnh còn cung cấp nhiều thông tin về cách trồng, chăm sóc cây cảnh, cũng như các sản phẩm và dịch vụ để duy trì không gian cảnh quan, sân vườn đẹp mắt.