Cây hoa xuyến chi còn có các tên gọi khác như hoa đơn buốt, hoa đơn kim hoặc cây cúc áo,… Đây là một loài thực vật rất quen thuộc với con người, thường thấy mọc ở ven đường, đồng cỏ hoặc trên các khu đất hoang. Loài cây này thuộc họ cúc, là thực vật thân thảo và có khả năng điều trị nhiều bệnh như đau họng, viêm họng, tiêu chảy và các bệnh ngoài da như dị ứng, ngứa hay nổi mày đay. Hãy cùng Vườn Cây Cảnh tìm hiểu thêm về loài cây này.
Đặc điểm của cây hoa xuyến chi
Cây hoa xuyến chi có tên khoa học là Bidens pilosa, thuộc nhóm cây thân thảo sống lâu năm, mọc thẳng và phổ biến ở các vùng ôn đới cũng như nhiệt đới. Cây thích ánh nắng mặt trời và sinh trưởng tốt trong đất khô thoáng.
Loài cây này có khả năng phát triển mạnh mẽ ngay trên những vùng đất cằn cỗi. Một đặc điểm nổi bật của cây hoa xuyến chi là tốc độ tăng trưởng rất nhanh, một cây mẹ có thể sản xuất từ 3000 đến 6000 hạt. Những hạt này có thể nảy mầm trong vòng 3 đến 4 ngày trong môi trường đất ẩm, đồng thời có thể được bảo quản trong điều kiện thích hợp đến 3 năm.
Chiều cao của cây hoa xuyến chi dao động từ 60cm đến 150cm, thân cây có lông, lá xanh lục với viền răng cưa mọc đối xứng. Hoa có màu trắng và nhụy vàng, mỗi bông thường có 3 đến 5 cánh bao quanh nhụy. Quả cây có hình trám dài, vân, lông bao phủ và có gai.
Các thành phần hóa học của cây hoa xuyến chi
Cây hoa xuyến chi thường được sử dụng trong y học, thực phẩm và đồ uống. Theo các nghiên cứu, cây chứa đến 201 hợp chất bao gồm 70 chất béo, 60 flavonoid, 25 teroenoid, 19 phenylpropanoid, 13 aromatics, 8 porphyrins và 6 hợp chất khác.
Mối quan hệ giữa các hợp chất và hoạt tính sinh học của cây hiện vẫn chưa được xác định đầy đủ.
Nhiều hoạt tính sinh học khác nhau được tìm thấy trong các thành phần hóa học của cây xuyến chi. Một số flavonoid trong cây có khả năng chống oxy hóa, chống ung thư và chống viêm. Đến nay, chỉ có 7 trong số 60 flavonoid của cây được nghiên cứu kỹ lưỡng, 53 flavonoid còn lại vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu.
Công dụng của cây hoa xuyến chi
Do chứa vị đắng, hơi cay, nhạt và tính mát, cây hoa xuyến chi có tác dụng thanh nhiệt cơ thể, sát trùng vết thương, giải độc và chống viêm. Bên cạnh đó,
cây xuyến chi có rất nhiều công dụng, bao gồm:
Hoa xuyến chi giúp kiểm soát bệnh tiểu đường
Việc sử dụng các sản phẩm chiết xuất từ cây xuyến chi có thể giúp hạ đường huyết, kích thích tăng sản xuất insulin và ngăn ngừa teo tế bào tuyến tụy cho người bệnh tiểu đường. Bên cạnh đó, cần dùng thêm một số sản phẩm hỗ trợ khác để ổn định đường huyết và cải thiện sức khỏe tổng thể.
Hiện nay, bệnh tiểu đường là một căn bệnh mãn tính khá phổ biến với nhiều biến chứng nặng nề. Vì vậy, việc điều trị và ngăn ngừa biến chứng bệnh tiểu đường là một trong những ưu tiên hàng đầu của ngành y tế.
Hoa xuyến chi giàu chất chống oxy hóa
Trong cây hoa xuyến chi chứa một lượng lớn chất chống oxy hóa, có tác dụng giảm nguy cơ mắc các bệnh như ung thư trực tràng, ung thư dạ dày, bệnh tim mạch và nhiều loại bệnh khác.
Do chứa nhiều chất chống oxy hóa, cây xuyến chi còn được sử dụng rộng rãi trong ngành làm đẹp. Các sản phẩm làm từ cây này có thể làm mịn da, tăng độ sáng cho da và hỗ trợ điều trị các vấn đề về da.
Hoa xuyến chi hỗ trợ chống viêm
Các sản phẩm từ cây hoa xuyến chi có thể giúp điều trị các bệnh nhân gặp tình trạng lở loét hoặc vết thương khó lành do bệnh tiểu đường, thúc đẩy quá trình lành vết thương và kháng viêm nhanh chóng.
Nghiên cứu cho thấy các hợp chất như flavonoid, quercetin trong cây có thể ngăn chặn các yếu tố gây viêm và được sử dụng phổ biến trong sản xuất thuốc điều trị các bệnh cơ xương khớp, như viêm khớp, thấp khớp, gout,…
Hoa xuyến chi giúp cân bằng huyết áp
Việc sử dụng đều đặn các sản phẩm từ cây hoa xuyến chi có thể giúp điều hòa và ổn định huyết áp, giảm nguy cơ mắc các bệnh như tăng hoặc giảm huyết áp.
Bệnh tăng huyết áp hiện nay rất phổ biến, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng đối với sức khỏe con người, chẳng hạn như suy thận, suy tim, đột quỵ,…
Hoa xuyến chi chống lại bệnh sốt rét
Rễ cây xuyến chi có tác dụng kích thích tuyến mồ hôi, giúp cơ thể giải nhiệt và hạ sốt. Vì thế, khi gặp tình trạng sốt rét nhẹ, ngoài việc điều trị bằng thuốc, có thể dùng rễ cây xuyến chi để cơ thể hồi phục nhanh hơn.
Hoa xuyến chi giúp kháng khuẩn
Cây hoa xuyến chi có thể chiết xuất ra tinh dầu với khả năng kháng khuẩn, chống lại vi khuẩn, virus và nấm.
Ngoài ra, tinh dầu từ hoa này có thể ức chế sự phát triển của vi khuẩn và thường được sử dụng để sát khuẩn trên bề mặt vết thương, ngăn ngừa nhiễm trùng,… giúp vết thương lành nhanh hơn.
Hoa xuyến chi chữa lành các vết thương hở
Cây hoa xuyến chi được áp dụng trong việc điều trị và chữa lành các vết thương hở, nhờ khả năng tạo ra các tế bào vảy giúp vết thương mau khô. Phương pháp này được sử dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới như Brazil, Venezuela,…
Hơn nữa, cây hoa xuyến chi còn có thể dùng để cầm máu nhanh chóng. Cách thực hiện khá đơn giản: giã nhuyễn cây xuyến chi và đắp lên vết thương đang chảy máu, sau đó băng bó lại.
Hoa xuyến chi chăm sóc da thật hiệu quả
Trong cây xuyến chi có chứa các acid phytanic, giúp giảm nếp nhăn, tăng cường sản sinh collagen, elastin, kích thích tái tạo các mạch máu mới cho da.
Thông thường, khi sử dụng chiết xuất hoặc tinh dầu từ cây hoa xuyến chi, làn da của bạn sẽ trở nên hồng hào, căng bóng, láng mịn và chống lại quá trình lão hóa một cách hiệu quả.
Hoa xuyến chi giúp giảm mỡ bụng
Thành phần của cây hoa xuyến chi chứa nhiều chất xơ, giúp chống táo bón, đào thải cholesterol ra khỏi cơ thể, ngăn ngừa tích tụ chất béo, giảm mỡ bụng và giảm đáng kể nguy cơ gây bệnh tim mạch.
Hoa xuyến chi tốt cho tim mạch
Cây hoa xuyến chi chứa lượng chất xơ và chất chống oxy hóa dồi dào, giúp cải thiện nhiều bệnh về tim mạch như suy tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và suy thận.
Kết luận
Cây hoa xuyến chi mọc hoang dại ở các cánh đồng, ven đường hay những khu đất trống. Không chỉ là một loài hoa dại mang vẻ đẹp tự nhiên, cây còn có nhiều công dụng trong việc chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe con người. Vì vậy, cây hoa xuyến chi được coi là một loài thảo mộc quý được sử dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày.